भाले बोटमा भाले फुल फक्रेको २ देखि ५ दिनसम्म परागकणहरु सकृय हुन्छन्, त्यसपछि निष्कृय हुन थाल्छन् । पोथी फुलले पत्रदल (Petal) झर्ने बेला सम्म अर्थात् फुल फक्रेपछि को ५ देखि ९ दिनसम्म पनि परागकण ग्रहण गरि गर्भाधान (Fertilization) गर्ने क्षमता राख्दछन् । तर परागकण र पोथी अङ्ग (Stigma) सक्रिय रहने अवधि जातहरुमा भर पर्दछ । परागसेचन भएपछि पुष्पदल विस्तारै पहेलिएर सुक्न थाल्दछ । परागसेचन र गर्भाधान भए पछि बीउहरुको विकास प्रारम्भ हुन्छ फलको कोसिकाहरुको आकार बढ्ने र कोष विभाजन कार्य बढ्न थाल्दछ । राम्ररी परागसेचन र गर्भाधान भएमा बीउको संख्या बढ्छ जसले फलको आकारमा पनि वृद्धि हुन्छ जसकारण गुणस्तरीय फलको उत्पादनमा समेत वृद्धि हुन्छ ।
भाले फुल (Male Flower) :-
भाले फुलमा धेरै संख्यामा पुंकेशर (Stamen) हुनुको साथै प्रशस्त परागकण (Pollen grains) बोकेको हुन्छ । तर अपरिपक्क (Rudimentary) डिम्व भएको र डिम्व वाहिनी नली नभएको कारण फुलमा गर्भाधान कृया हुँदैन र केवल सक्रिय परागकण मात्र उत्पादन गर्दछन् ।
 |
| Photo : Male Kiwi Flower |
पोथी फुल (Female Flower) :-
पोथी फुलमा पुंकेशर (Stamen) भएतापनि सक्रिय परागकणहरु उत्पादन गर्न सक्दैन स्त्रीकेशर (Stigma), डिम्ववाहिनी नली (Style), डिम्वासय (Ovary) चाँही स्पष्ट र पोटिलो देखिन्छ । तसर्थ परागकण प्राप्त गर्ना साथ गर्भाधान हुन्छ ।
 |
| Photo : Female Kiwi Flower |
प्राकृतिक रुपमा परागसेचन (Natural Pollination) :-
किवीफल स्वभावैले परसेचन बाली हो, बोट नै भाले र पोथी फरक भएकोले स्वसेचन हुदैन र परसेचनमा बाहकको (Pollinating agent) आवश्यक पर्छ । हावाले परसेचनमा मद्दत पुर्याई रहेको हुन्छ । यस बाहेक कीराहरु मुख्यतः मौरीले मुख्य भूमिका निभाउँछ । हुनत किवीफलमा पुष्परस (Nectar) हुँदैन तर परागकण संकलन गर्ने क्रममा परसेचनमा सहयोग मिल्दछ तसर्थ प्रति हे. ८ वटा मौरीघार सिफारिस गर्ने गरिन्छ । यस बाहेक भमरा, झिँगा, पुतली आदि कीराहरुले पनि परसेचनमा मद्दत पुर्याउछ ।कृत्रिम परागसेचन (Artificial Pollination) :-
फक्रेको भाले फुल टिपी फक्रेकै पोथी फुलमा २ सेकेण्ड जति घर्षण गराइएमा शेचनकृया पुरा हुन्छ । एउटा भाले फुलले ५ वटा पोथी फुललाई सेचन गराउन पुग्दछ । व्यावसायिक रुपमा खेती गर्ने कृषकहरुलाई यो त्यति सम्भव छैन, तर परागकणहरु संकलन गरि मेशिनको सहायताले छर्न भने सकिन्छ । किवीफलको उत्पादन बढाउनको लागि ९० प्रतिशत परागसेचनको भूमिका छ । फलको साईज र बीउको संख्या यसैमा भर पर्दछ । राम्रो आकारको फलमा ६०० देखि १२०० बीउ पाईन्छ भने राम्ररी परागसेचन नभएमा ५० देखि १०० मात्र बीउ भएको पनि पाईएको छ।फल लाग्ने प्रकृया :-
किवीको फलको आकार, रङ्ग र साइज प्रजाती तथा जातमा भर पर्दछ । यसको फललाई बेरी भनिन्छ । बेरीको बोक्रा खैरो झुसले ढाकेको हुन्छ । गर्भाधान प्रकृया पश्चात गर्भाशय (Ovary) को वृद्धि सुरु हुन्छ र बेरी अर्थात् फलमा परिणत हुन्छ । एउटा फुलको गर्भाशायमा सरदर १४०० सम्म अण्डाशयहरु (Ovules) हुन्छन् । एउटा फल भित्र जात अनुसार ५०० देखि १००० वटा बीउहरु हुन्छन् । प्राकृतिक रुपमा परागसेचन भएको फलमा करिव ५०० बीउ हुन्छन भने कृत्रिम परागसेचन गरेकोमा १४०० सम्म बीउ लाग्दछ ।किवीफलमा एक बर्ष पुरानो हाँगा (Fruiting arms) मा बसन्तको सुरुसँगै पलाएको नयाँमुना (Fruiting spurs) मा मात्र फल लाग्छ । एक वर्ष पुरानो हाँगामा पनि ठाडो बढेकोमा भन्दा तेर्साइएर बढाइएको हाँगामा फल धेरै लाग्छ । नयाँपलाएको कलिलो मुनामा रहेको पातको फेद (Leaf axil) मा फुलको झुप्पा (Inflorescence) लाग्छ र झुप्पाको संख्या र झुप्पामा लाग्ने फलको संख्या जात अनुसार फरक पर्दछ । प्रायः नयाँपालुवाको तेस्रो देखि छैठौ पातको फेदभाग सम्म मात्र फुल फुल्ने गर्दछ र टुप्पो भाग भने बढ्दै जान्छ । किवीफलको फुलको गर्भाधान पछि ३० देखि ४० दिन सम्म फलको वृद्धि तिव्ररुपमा हुन्छ, त्यस पछिको अर्को ३० देखि ४० दिनसम्म फलको वृद्धिक्रम घट्न जान्छ र फल लागेको १५० दिन पछि निकै न्यून गतिमा वृद्धि हुने गर्दछ । करिव २२० दिनमा फल परिपक्क हुन्छ ।
